Jezyki obce i dzieci — kiedy rozpocząć naukę

Tem­at jed­noczes­nego przyswa­ja­nia mowy ojczys­tej i języków obcych budzi duże emoc­je. Narosło wokół niego wiele mitów, obaw i wąt­pli­woś­ci. Dlat­ego przyglą­damy się, co na ich tem­at mówią wyni­ki badań naukowych.

Mit 1: Jed­noczes­na nau­ka dwóch języków opóź­nia ich przyswa­janie

Przyswa­janie kilku języków jed­nocześnie jest czymś nadzwycza­jnym tylko z naszego, europe­jskiego punk­tu widzenia. Z glob­al­nej per­spek­ty­wy, sytu­ac­ja, w której na danym obszarze uży­wa się tylko jed­nej mowy jest raczej wyjątkiem niż regułą. Pon­ad połowa ludzi na świecie to oso­by dwu- i więcej ‑języ­czne. O tym, że dzieci świet­nie radzą sobie z przyswa­janiem kilku języków na raz, oprócz statystyk świad­czą również wyni­ki badań.

Według naukow­ców z Uni­w­er­sytetów w Ban­gor, Mel­bourne i  Yorku, niemowlę­ta, których rodz­ice mówią po ang­iel­sku i wal­i­jsku, rozpoz­na­ją pop­u­larne wyrazy oby­d­wu języków już w wieku 10 miesię­cy. Dzieci osób porozu­miewa­ją­cych się tylko jed­nym z nich, wykazu­ją podob­ne zdol­noś­ci mając — odpowied­nio — 9 i 11 miesię­cy.

Wniosek: Jed­noczes­na nau­ka dwóch języków nie opóź­nia przyswa­ja­nia żad­nego z nich.

Mit 2: Od nau­ki dwóch języków dziecku wszys­tko się miesza.

To częs­ta obawa rodz­iców, których dzieci słucha­ją na co dzień dwóch języków. Wyni­ka ona z fak­tu, że malu­chom w roz­mowie zdarza się zami­en­nie uży­wać słówek z jed­nego i drugiego z nich.

Według pro­fe­sor Janet Werk­er, dyrek­tor Cen­trum Studiów nad Niemowlę­ta­mi Uni­w­er­syte­tu British Colum­bia, pod­mieni­an­ie wyrazów nie wyni­ka jed­nak z myle­nia ze sobą dwóch języków. Maluch stara się po pros­tu skutecznie komu­nikować, nie dys­ponu­jąc jeszcze wystar­cza­ją­cy­mi zasoba­mi słown­ict­wa. Nie zna­jąc odpowied­niego wyraże­nia jed­nej mowy, dzieci celowo wyko­rzys­tu­ją zwrot z innego języ­ka. Z cza­sem, gdy dziecko poz­na potrzeb­ne mu wyraże­nia, zjawisko to zani­ka. Wów­czas malec bez trudu dos­tosowu­je mowę do odbior­cy i sytu­acji.

Wniosek: „Mieszanie” języków jest prze­jawem dąże­nia dziec­ka do efek­ty­wnej komu­nikacji, a nie oznaką zagu­bi­enia.

Mit 3: Z nauką języków obcych lep­iej poczekać, aż dziecko będzie doskonale władać mową rodz­iców.

Do 9–12 miesią­ca, dziecko słyszy i rozróż­nia wszys­tkie dźwię­ki każdego możli­wego języ­ka. Po tym okre­sie kon­cen­tru­je się jedynie na głoskach, które są uży­wane wokół niego. By zapo­biec „ogłuch­nię­ciu” na fone­ty­czne niuanse innej mowy, wystar­czy zapewnić niemowlę­ciu okazję do jej słucha­nia. Pro­fe­sor Patri­cia Kuhl, dyrek­tor Insty­tu­tu Nauk o Mózgu i Ucze­niu się Uni­w­er­syte­tu Waszyn­g­tońskiego, udowod­niła, że malut­cy, 9, 10-miesięczni amerykanie już po 12 ses­jach słucha­nia mandaryńskiego o łącznej dłu­goś­ci 5 godzin potrafią rozpoz­nawać dźwię­ki tego języ­ka tak samo dobrze, jak ich chińs­cy rówieśni­cy. Gdy­by w ekspery­men­cie wzięły udzi­ał starsze dzieci, nie było­by to możli­we.

Wczes­ny kon­takt z obcy­mi języka­mi wpły­wa korzyst­nie również na inne zdol­noś­ci poz­naw­cze maluchów. Według badań dr Agnes Kovács z Cen­tral Euro­pean Uni­ver­si­ty, sied­miomiesięczne niemowlę­ta słucha­jące na co dzień dwóch języków są lep­iej rozwinięte i szy­b­ciej reagu­ją na zmi­any w otocze­niu niż ich jed­no­języ­czni rówieśni­cy.

Wniosek: Wczes­na nau­ka języków obcych wpły­wa pozy­ty­wnie na rozwój zdol­noś­ci językowych i poz­naw­czych. Warto ją zacząć najw­cześniej, jak to możli­we.

Cho­ci­aż przy­toc­zone bada­nia były prowad­zone przez zagranicznych naukow­ców, może­my założyć, że ogólne wnios­ki moż­na odnieść także do pol­s­kich dzieci: słuchanie przez niemowlę­ta języków innych niż mowa ich rodz­iców jest bez­pieczne, a nawet korzystne dla roz­wo­ju maluchów.