Kleszczowe pytanie: pęseta czy lekarz

Kleszczowe pytanie: pęseta czy lekarz

by -
Kleszcze są pasożytami mającymi znaczenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Mogą być źródłem wielu chorób. Wrzesień jest miesiącem podwyższonej ich aktywności. Jak postępować w przypadku ukąszenia?

kleszcz

Według danych epi­demi­o­log­icznych (Nar­o­dowy Insty­tut Zdrowia Pub­licznego – Państ­wowy Zakład Higieny) doty­czą­cych wys­tępowa­nia wybranych chorób zakaźnych na tere­nie kra­ju w lat­ach 2005–2014 obser­wu­je się stały wzrost zachorowań na bore­liozę (chorobę z Lyme) z 4 406 w 2005 roku do 13875 w 2014 roku. W przy­pad­ku zapale­nia mózgu przenos­zonego przez kleszcze w 2005 roku zan­otowano 174 zachorowa­nia, z praw­ie dwukrot­nym wzrostem w 2009 roku (344 przy­pad­ki) i 197 przy­pad­ka­mi w roku 2014. Pozostałe choro­by odkleszc­zowe mają mar­gin­alne znacze­nie- anaplaz­mozę w 2004 roku w Europie rozpoz­nano u 22 chorych, z czego tylko 3 zachorowa­nia obser­wowano w Polsce.

Wśród kleszczy wyróż­nia się dwie rodziny: Ixo­di­dae (tzw. kleszcze twarde) oraz Argasi­dae (tzw. kleszcze miękkie). W Polsce najwięk­sze znacze­nie epi­demi­o­log­iczne ma kleszcz pospoli­ty (Ixodes rici­nus), obrzeżek gołębi (Argas reflexus) oraz kleszcz łąkowy (Der­ma­cen­tor retic­u­la­tus). Kleszcze prze­chodzą swoisty cykl życiowy (roz­wo­jowy), a każ­da z ich postaci prze­jś­ciowej wyma­ga do dal­szego roz­wo­ju posiłku z krwi. Pasoży­ty te spędza­ją różny czas na powierzch­ni ciała żywiciela (człowiek, gry­zonie, ssa­ki wol­no żyjące czy hodowlane). W przy­pad­ku kiedy żywiciel jest rez­er­wuarem choro­bot­wór­czych mikroor­ga­nizmów może dojść do zakaże­nia kleszcza, a następ­nie do nam­noże­nia pato­genów w jego orga­nizmie. Mikroor­ga­nizmy choro­bot­wór­cze utrzy­mu­ją się przez kole­jne sta­dia roz­wo­jowe kleszcza oraz jego pokole­nia i mogą zostać prze­nie­sione w trak­cie kole­jnego żerowa­nia na innego żywiciela (w tym człowieka).

Najczęś­ciej do zakaże­nia człowieka dochodzi poprzez prze­niesie­nie pato­genów ze śliną lub wymioci­na­mi kleszczy w trak­cie pen­etrowa­nia skóry. Należy pamię­tać, że na choro­by odkleszc­zowe w szczegól­noś­ci narażone są pewne grupy zawodowe, jak leśni­cy i rol­ni­cy, a także dzieci i młodzież spędza­ją­ca wakac­je na ter­e­nach akty­wnoś­ci kleszczy.

Główny Inspek­torat San­i­tarny przy­go­tował film, który w prosty i zabawny sposób, objaś­nia, jak należy postępować w przy­pad­ku ukąszenia przez tego pajęcza­ka. Film z muzyką Te-Trisa i ani­mac­ja­mi Mar­tyny Adamskiej wyko­nany został mało znaną jeszcze w Polsce tech­niką sketch­notin­gową („myśle­nia wiz­ual­nego”).

- Co roku przed sezonem let­nim infor­mu­je­my o zagroże­ni­ach związanych z ugryzie­niem przez kleszcza, o pro­fi­lak­tyce i sposo­bie postępowa­nia po ugryzie­niu. Jed­nak w Internecie pojaw­ia­ją się częs­to dyskus­je, jak  należy postępować w wyniku ukąszenia przez tego pajęcza­ka. Choć wiele treś­ci mery­to­rycznych (wiedza medy­cz­na, infor­ma­c­je od spec­jal­istów) wyraźnie infor­mu­je  o tym, że nie należy „niczym spryski­wać ani smarować” miejs­ca ukąszenia przed pozby­ciem się kleszcza, to bard­zo dużo osób nie tylko tak postępu­je, ale też rekomen­du­je innym ten sposób dzi­ała­nia. Celem kam­panii jest więc infor­mowanie, jak postępować w przy­pad­ku ukąszenia oraz uświadomie­nie, jakie są z tym związane zagroże­nia i niebez­pieczeńst­wa, dlat­ego zde­cy­dowal­iśmy się przy­go­tować krót­ki filmik instruk­tażowy – komen­tu­je Marek Posobkiewicz, Główny Inspek­tor San­i­tarny.

Gdzie i kiedy wys­tępu­ją kleszcze?

  • żerowanie kleszczy rozpoczy­na się wios­ną (przełom mar­ca i kwiet­nia) i trwa do później jesieni (nawet listopa­da);
  • wzrost tem­per­atu­ry otoczenia wzma­ga ich akty­wność;
  • obser­wu­je się najczęś­ciej dwa szczy­ty akty­wnoś­ci tych pasożytów: w maju/czerwcu oraz we wrześniu/październiku;
  • ter­e­na­mi, na których obser­wu­je się zwięk­szone zagęszcze­nie kleszczy są wojew­ództ­wa: pod­lask­ie, warmińsko- mazursko, dol­nośląskie oraz małopol­skie.

Jak chronić się przed kleszcza­mi?

  • sto­suj środ­ki odstrasza­jące kleszcze zarówno u siebie jak i zwierząt domowych;
  • dbaj o szczelne osłonię­cie skóry w trak­cie poby­tu na obszarach porośnię­tych roślin­noś­cią do 1,5m wysokoś­ci, szczegól­nie w okol­i­cy terenów wilgo­t­nych, w okre­sie akty­wnoś­ci kleszczy;
  • unikaj miejsc o wysokim stop­niu zagęszczenia kleszczy (odpowied­nie komu­nikaty moż­na znaleźć na stronach inter­ne­towych insty­tucji mon­i­toru­ją­cych stan zagroże­nia epi­demi­o­log­icznego, w tym Wojew­ódz­kich Stacji San­i­tarno Epi­de­mi­log­icznych);
  • reg­u­larnie i dokład­nie kon­troluj skórę swo­ją i zwierząt domowych po powro­cie
    z terenów akty­wnoś­ci kleszczy; w szczegól­noś­ci zwracaj uwagę na miejs­ca na ciele pokryte delikat­ną i wilgo­t­ną skórą (zgię­cia stawów, pachy i pach­winy, oko­lice za usza­mi, szpary poślad­kowe);
  • w przy­pad­ku znalezienia kleszczy na ciele niezwłoczne usuń kleszcza!
  • nie sto­suj żad­nych sub­stancji drażnią­cych kleszcze (tłuszcze, alko­hol itp.) — może to tylko wpłynąć na wzrost obję­toś­ci śliny/wymiocin wydalonych przez kleszcze i w ten sposób zwięk­szyć ryzyko zakaże­nia drob­nous­tro­jem;

Jak usunąć kleszcza?

  • moc­no uch­wyć kleszcza pęsetą jak najbliżej skóry;
  • wycią­gaj go płyn­nym i stanow­czym ruchem wzdłuż osi wkłu­cia (dbaj o całkowite usunię­cie pasoży­ta z częś­cią głowową!);
  • po usunię­ciu kleszcza zdezyn­fekuj skórę oraz umyj ręce w wodzie z anty­bak­teryjnym mydłem;
  • w przy­pad­ku jakichkol­wiek wąt­pli­woś­ci niezwłocznie skon­tak­tuj się z lekarzem!
  • po usunię­ciu kleszcza obser­wuj miejsce/a pasoży­towa­nia na skórze przez 30 dni;
    w przy­pad­ku pojaw­ienia się zmi­any skórnej tzw. „rumienia wędru­jącego”, innych zmi­an skórnych lub gorącz­ki > 38 st. C niezwłocznie skon­tak­tuj się z lekarzem.

Kam­pa­nia zre­al­i­zowana została przez Główny Inspek­torat San­i­tarny.

LITERATURA

Diag­nos­ty­ka lab­o­ra­to­ryj­na chorób odkleszc­zowych. Rekomen­dac­je Grupy Roboczej: Kra­jowa Izba Diag­nos­tów Lab­o­ra­to­ryjnych, Nar­o­dowy Insty­tut Zdrowia Pub­licznego-Państ­wowy Zakład Higieny, Kon­sul­tant Kra­jowy w dziedzinie chorób zakaźnych, Klini­ka Chorób Zakaźnych i Neu­roin­fekcji Uni­w­er­sytet Medy­czny w Białym­stoku, Pol­skie Towarzyst­wo Wiru­so­log­iczne. Warsza­wa 2014

Pro­fi­lak­ty­ka bore­liozy i innych chorób przenos­zonych przez kleszcze jako chorób zawodowych. Red. E. Cisak, J. Zwolińs­ki. Insty­tut Medy­cyny Pra­cy im. prof. J. Nofera, Łódź 2011

Stan san­i­tarny kra­ju w roku 2014. Główny Inspek­torat San­i­tarny.
Inter­na Szczek­li­ka — Podręcznik chorób wewnętrznych 2011. Red. P. Gajew­s­ki. Wybrane zagad­nienia chorób zakaźnych- Choro­by przenos­zone przez kleszcze 2165–2173. Medy­cy­na Prak­ty­cz­na, Kraków 2011.

Cisak E., Chmielews­ka-Bado­ra J., Zwolińs­ki J., Dutkiewicz J.: Choro­by przenos­zone przez kleszcze: cz. I. Wys­tępowanie i biolo­gia kleszczy, kleszc­zowe zapale­nie mózgu, bore­lioza z Lyme. Med. Ogól­na 2008;14(2):145–159.

PODOBNE ARTYKUŁY

BRAK KOMENTARZY

Dodaj komentarz